Het beginsel van gelijke kansen geldt ook bij de verdeling van schaarse subsidiemiddelen

Article
NL Law
Expertise

Bij de verdeling van schaarse subsidiemiddelen door het bestuur moet op enigerlei wijze aan (potentiële) gegadigden ruimte moet worden geboden om naar de beschikbare middelen mee te dingen. Deze toepassing van het gelijkheidsbeginsel gaat zo ver dat onder omstandigheden het rechtszekerheidsbeginsel ervoor moet wijken. Dit blijkt uit een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 11 juli 2018 (ECLI:NL:RVS:2018:2310).

De casus: technische problemen op het webportaal

Geobox heeft een subsidie aangevraagd bij het college van gedeputeerde staten van Noord-Brabant. Deze aanvraag is afgewezen en het hiertegen gerichte bezwaar en beroep zijn ongegrond verklaard.

Op grond van de subsidieregeling konden subsidies worden aangevraagd worden via een webportaal vanaf 10 mei 2016. Er was een subsidieplafond vastgesteld en de gelden zouden worden verdeeld op volgorde van binnenkomst van de subsidieaanvragen.

Geobox en anderen wilden op 10 mei 2016 een aanvraag indienen, maar het webportaal heeft technische problemen. Volgens het college konden daardoor niet alle aanvragers hun aanvraag op het door hen gewenste tijdstip indienen, waardoor aanvragers geen eerlijke en gelijke kansen hebben gekregen om een gunstige plaats in de rangorde te bemachtigen. De geregistreerde indieningstijdstippen geven geen goed beeld van de rangorde indien het systeem wel naar behoren had gefunctioneerd.

Omdat het subsidieplafond dreigde te worden overschreden, is om 12.00 uur besloten dat de rangschikking zou worden bepaald door middel van loting door een notaris. Hierover is om 12.00 uur op het webportaal een bericht geplaatst. In dit bericht staat dat aanvragers die hun aanvraag die dag zagen stranden in het systeem, alsnog in de gelegenheid worden gesteld hun aanvraag tot uiterlijk 23.59 uur die dag per e-mail in te dienen of persoonlijk af te geven of te bezorgen.

Geobox is bij de loting op plaats 222 geëindigd in de rangschikking en viel daarmee buiten het subsidieplafond. Op 19 juli 2016 is de subsidieregeling gewijzigd waardoor de loting een wettelijke grondslag heeft gekregen. Aan de wijziging is terugwerkende kracht toegekend tot en met 10 mei 2016. Volgens Geobox heeft het college hiermee in strijd met het rechtzekerheidsbeginsel gehandeld.

De Afdeling: gelijke kansen in het subsidierecht

Op 2 november 2016 heeft de Afdeling geoordeeld dat bij de verdeling van schaarse vergunningen er in het Nederlandse recht een rechtsnorm geldt die ertoe strekt dat bij de verdeling van schaarse vergunningen door het bestuur op enigerlei wijze aan (potentiële) gegadigden ruimte moet worden geboden om naar de beschikbare vergunning(en) mee te dingen. Deze rechtsnorm is gebaseerd op het gelijkheidsbeginsel dat in deze context strekt tot het bieden van gelijke kansen. Meer over deze uitspraak kunt u in dit blog lezen.

In deze uitspraak oordeelt de Afdeling voor het eerst expliciet dat deze rechtsnorm ook geldt bij de verdeling van schaarse subsidiemiddelen.

De Afdeling: toelaatbare inbreuk op het rechtszekerheidsbeginsel

De Afdeling oordeelt daarnaast dat uit het rechtszekerheidsbeginsel voortvloeit dat de regels voor het verdelen van de subsidie voorafgaand aan het aanvraagtijdvak vastgesteld en bekend gemaakt dienen te worden. Een wijziging met terugwerkende kracht past daar niet in.

In dit geval zou de onverkorte toepassing van het rechtszekerheidsbeginsel evenwel een inbreuk op het gelijkheidsbeginsel inhouden. Door de technische problemen was geen eerlijke rangschikking op basis van volgorde van binnenkomst mogelijk die recht deed aan het beginsel van gelijke kansen voor alle aanvragers. Het college is daarom volgens de Afdeling terecht tot loting overgegaan. Daarmee hebben alle aanvragers weer gelijke kansen gekregen. Door terugwerkende kracht aan de wijziging van de regeling toe te kennen is de loting van een juridische grondslag voorzien.

Afronding

Deze uitspraak is om twee redenen interessant.

Ten eerste staat nu buiten twijfel dat de bestuursorganen bij de verdeling van schaarse subsidiemiddelen het gelijkheidsbeginsel in acht moeten nemen en dus gelijke kansen moeten bieden aan potentiële aanvragers.

Ten tweede blijkt uit de uitspraak dat als er tijdens de verdeelprocedure problemen ontstaan deze zo moeten worden opgelost dat de gelijke kansen van de aanvragers centraal staan. Het waarborgen van die gelijke kansen prevaleert zelfs boven het rechtszekerheidsbeginsel.