Europese klimaatwet: op weg naar klimaatneutraliteit

Inleiding

Zoals we u reeds informeerden in onze eerdere blogpost, is klimaatverandering een topprioriteit voor de Europese Commissie. De Europese Commissie stelde op 11 december de Europese Green Deal voor die de Europese Unie op weg moet zetten naar "een duurzame Europese economie waarbij we de klimaat- en milieuproblemen zien als kansen op alle beleidsterreinen en tegelijk zorgen voor een eerlijke en inclusieve transitie voor iedereen."

Eén van de doelstellingen van de Europese Green Deal is klimaatneutraliteit - wat zoveel betekent als het realiseren van een evenwicht tussen broeikasgasemissies- en verwijderingen - tegen 2050. Teneinde deze doelstelling juridisch te verankeren, stelde de Commissie op 4 maart 2020 de Verordening van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van een kader voor de totstandkoming van klimaatneutraliteit en tot wijziging van Verordening (EU) 2018/1999 (hierna: de "Europese klimaatwet") voor.

In deze blog zullen de inhoud en de ruimere context van de voorgestelde Europese klimaatwet worden toegelicht.

Inhoud Europese klimaatwet

De voorgestelde Europese klimaatwet voorziet in artikel 2 in een juridische grondslag voor de doelstelling van broeikasgasneutraliteit tegen 2050. Deze doestelling is niet enkel bindend t.a.v. de EU-instellingen, maar ook t.a.v. de lidstaten. Zij moeten samen op EU- en nationaal niveau de nodige maatregelen nemen om de doelstelling van klimaatneutraliteit te bereiken.

De voorgestelde Europese klimaatwet voorziet daartoe in de volgende timing:

• tegen september 2020 beoordeelt de Commissie de huidige 2030-streefcijfers voor klimaat en energie op basis van een uitgebreide effectbeoordeling, in het licht van de doestelling van de klimaatneutraliteit tegen 2050. De Commissie zal nieuwe emissiereductiedoelen voor 2030 onderzoeken, met als doel voor 2030 een emissiereductie van 50 tot 55% t.a.v. 1990 te bereiken (artikel 2, 3);
• uiterlijk op 30 juni 2021 zal de Commissie evalueren hoe de Uniewetgeving moet worden gewijzigd om de zo-even vermelde doelstelling voor 2030 te bereiken. Zij neemt daartoe de nodige maatregelen in overweging (artikel 2, 4);
• de Commissie zal vervolgens een traject voor broeikasgasemissiereducties voor de gehele EU vaststellen voor de periode 2030-2050 (artikel 3);
• uiterlijk op 30 september 2023 (en daarna om de vijf jaar) zal de Commissie de doeltreffendheid van de Europese en nationale maatregelen beoordelen in het licht van de doelstelling en het traject voor de periode 2030-2050. De Commissie zal zich hiervoor baseren op o.a. (i) nationale energie- en klimaatplannen van de lidstaten, (ii) regelmatige verslagen van het Europees Milieuagentschap, en (iii) de meest recente wetenschappelijke gegevens over klimaatverandering en de gevolgen daarvan. Zij zal daarin worden bijgestaan door het Europees Milieuagentschap (artikel 7). De Commissie kan, in het licht van deze beoordeling, aanbevelingen formuleren t.a.v. lidstaten waarvan het optreden niet strookt met de doelstelling van klimaatneutraliteit, en evenzeer bijkomende maatregelen treffen op Europees niveau (artikelen 5-6).

De Europese klimaatwet heeft tot slot ook oog voor adaptaties aan de klimaatverandering. Zowel de EU-instellingen als de lidstaten zijn verplicht om adaptatiestrategieën te ontwikkelen en uit te voeren teneinde de weerbaarheid van de Europese samenleving te versterken en de kwetsbaarheid voor de gevolgen van de klimaatverandering aan te pakken (artikel 4).

Inspraakmogelijkheden

De Europese Commissie draagt de raadpleging van de belanghebbenden bij besluitvorming (inzake klimaatverandering) hoog in het vaandel. Bij de voorbereiding van de mededeling "Een schone planeet voor iedereen", een belangrijk initiatief in aanloop naar de Europese Green Deal, heeft de Commissie van 17 juli tot en met 9 oktober 2018 een openbare raadpleging gehouden. Uit deze raadpleging bleek dat de doelstelling van klimaatneutraliteit tegen 2050 breed gedragen wordt door zowel particulieren als middenveldorganisaties.

Ook in het kader van het huidige ontwerp van Europese klimaatwet, die deze klimaatneutraliteit juridisch moet verankeren, werden en worden er inspraakmogelijkheden voorzien:

1. van 9 januari 2020 tot en met 6 februari 2020 liep een publieke consultatie over de routekaart voor het voorstel van de Europese klimaatwet;
2. op 28 januari 2020 vond er op een openbare conferentie op hoog niveau een open debat plaats tussen belanghebbenden over de Europese klimaatwet;
3. het is thans mogelijk om tot en met 1 mei 2020 feedback te geven op het voorstel van de Europese klimaatwet. Alle feedback zal door de Europese Commissie worden samengevat en voorgelegd aan het Europese Parlement en de Raad, met als doel deze mee te nemen in de verdere behandeling van het voorstel.

Op 4 maart 2020 werd tot slot ook het startschot gegeven voor een 12 weken durende openbare raadpleging over een Europees klimaatpact. Dit pact heeft als doel burgers en belanghebbenden een stem te geven en een rol te laten spelen bij het ontwerpen van nieuwe klimaatmaatregelen. Deelname aan deze raadpleging kan simpelweg door het invullen van vragenlijst.

Besluit

Met het voorstel van de Europese klimaatwet wordt naderhand duidelijk met welke maatregelen en volgens welke timing de Europese Commissie de klimaatneutraliteit tegen 2050 beoogt te realiseren. De Commissie beseft dat het in elk geval van cruciaal belang zal zijn om een groot genoeg maatschappelijk draagvlak te vinden, en voorziet dan ook in tal van inspraakmogelijkheden- en platformen.

Wij houden u op de hoogte van verdere ontwikkelingen inzake de Europese klimaatwet, alsook de ruimere context van de Europese Green Deal.